نەخۆشیی ڕەبۆ (Tuberculosis – TB) و نەخۆشیی خەمۆکی (Depression) دوکە هەولێرێکی گەورەیانە لە ھەستیاری تەندروستی جیهانی وە، بەڵام لە زۆربەی کەساندا، ئەم دوو نەخۆشییە جیاواز بەجۆرێک پەیوەندیدارن. لە دوکتۆر گیان و وەب‌ماڵەکانی پزیشکی، زانیاریەکانیان نیشان دەدەن کە پێویستە بە دواکردنی هەردوو، نەتەنیا جێگیرترین چارەسەرەکان بەکار ببرین، بەڵکوو پێشبینی و ڕێگای پێشگیرییش هەبێت.
ڕەبۆ نەخۆشییەکی باکتریاییە کە بەخۆی خۆپەخش دەبێت، بە هۆی مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، و دەبێتە هۆی تەنگبوونی هەناسە، سرفەی درێژ، خستگی درێژماوە، و نوسانی وزن. ئەم باکترییە لە ڕێگای هوا (لە کەسێکە بە کەسێکی تر) دەتوانێت بگوازرێت، کەوتەبارەیەکی نوێ بۆ عفونتە گشتیەکان. چارەسەری ڕەبۆ پێویست بە دواهای درێژماوەی ئەنتی‌بیۆتیکەکانە، کە پەیوەندیەکی درێژماوەیان پێویستە بۆ کۆبوونەوەی تەندروستی.
لە لایەنەکی تر، نەخۆشیی خەمۆکی یان دیپڕێشن، یەکێکە لە گەورەترین چالشەکانی نەخۆشی خلقیەکان. نیشانەکانی خەمۆکی دەگرەنەوە هەستی غم، ناامیدی، کەمەڕەوی لە چالاکیەکان، خستگی، وە بانگەوازەکانی خۆکۆشتن یان فکری خۆکۆشتن کاتێک خەمۆکی توندە. خەمۆکی دەبێتە کاریگەری لە رۆح و تەندروستی جەستەدا، و دەبێت بە روونکردنەوەی زانیاری پزیشکی، دەستگێڕە روانی و یارمەتی خێزانەکانیان چارەسەری بکرێت.
پەیوەندی نێوان ڕەبۆ و خەمۆکی جیاواز نیە: تووشبوونی بە TB دەتوانێت ریسکەکانی خەمۆکی زیاد بکات، چونکە بار دەرمانی درێژماوە، بیردەکاری دروست، و ناتوانی جێبەجێکردنی ژیانی ڕۆژانە پەیوەندیداریان لەگەڵ ئەوە دەبێت. بەپێی لێکۆڵینەوەیەکی سیتەمیاتی و مێتا-ئەنالیز (meta-analysis)، نزیک ۴۵٪ی نەخۆشانی ڕەبۆ تووشی خەمۆکی دەبن. (PMC) ئەمە نیشان دەدات کە چەند گرنگە دروستکردنی چوارچێوەی خدماتی تەندروستی کە هەردوو دۆخ بپلێنێت.
پێشگیری و چارەسەری یەکگرتوو بۆ هەردوو نەخۆشی گرنگە. لە ڕەبۆدا، ڤاکسینی BCG، تشخیص زود و درمان فەعّال یارمەتیی زۆر دەدات بۆ پشتگیری تەندروستی. لە خەمۆکیدا، روان‌درمانی، داروهای ضدافسردگی، و پشتیوانی خێزان و کۆمەڵگە کاردەکەن بۆ بەهێزکردنی تواناکانی خەڵک. هەروەها زانیاری پزیشکی و پەخەگوزاری (نەشتەرگەری) لە کۆمەڵگەکان و ماڵپەڕەکانی تەندروستی، منبعی گرنگە بۆ ئاگاداربونی مرۆڤ لەهەردوو نەخۆشیەوە و بۆ ترسیبکەوتنی زودتر و شفاف.
نەخۆشی خەمۆکی و تەناووشک (TB) لە جیهاندا لەو نەخۆشییانەن کە کاریگەرییەکی زۆر دەهەن و ژیانە ڕۆژانەی خەڵکی دەگۆڕن. خەمۆکی دەبێتە هۆی دڵتەنگی، نائومێدی و گۆڕانکاریی هەستیاری، و تەناووشکیش نەخۆشییەکی تایبەتی لە گڵۆپۆست کە دەتوانێت بە ئاسانیدا ڕابگوازرێت. زانیاری دڵنیا و چارەسەری گونجاو، بەتایبەتی لە ماڵپەڕی دوکتۆر گیان، دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ لەناوگرتنی نیشانەکان و پاراستنی خۆت و خێزانت. بەھۆشیاری و پێشگری لەهەموو شت گرنگترە.
- ۰ ۰
- ۰ نظر